توجه : برخی مطالب این سایت از سایت های دیگر جمع آوری شده است. در صورت مشاهده مطالب مغایر قوانین جمهوری اسلامی ایران یا عدم رضایت مدیر سایت مطالب کپی شده توسط شماره موجود در بخش تماس با ما به ما اطلاع داده تا مطلب و سایت شما کاملا از لیست و سایت حذف شود.
احکام دینیمذهبی

حکم شرعی جنین اهدایی بر اساس نظر مراجع تقلید

اغلب پدر و مادرانی که از داشتن فرزند محروم می باشد به شدت علاقمند تا با استفاده از مسائل پزشکی بتوانند صاحب فرزند شوند،

اغلب پدر و مادرانی که از داشتن فرزند محروم می باشد به شدت علاقمند تا با استفاده از مسائل پزشکی بتوانند صاحب فرزند شوند، اما ممکن است نسبت به احکام شرعی مرتبط با جنین اهدایی و لقاح مصنوعی کاملا بی اطلاع و یا آگاهی کافی نداشته باشند. برخی فقها شرعا انجام این عمل را جایز شمرده اند و برخی دیگر از مراجع تلقید یا آن را جایز ندانسته اند و یا براساس شرایطی، حکم به جایز بودن این عمل داده اند.

حکم شرعی لقاح خارج از رحم

آشنایی با حکم شرعی جنین اهدایی

امروزه یکی از شیوه های پزشکی برای زوج های نابارور، تلقیح مصنوعی(لقاح در خارج از بدن) با نام پزشکی «آی وی اف» می باشد و در آزمایشگاه اسپرم و تخمک مرد و زن تلقیح می شود و پس از باور شدن تخمک ها، سلول تخم به رحم انتقال داده می شود. نظر مراجع تقلید در رابطه با این شیوه پزشکی متفاوت می باشد، برای اطلاع یافتن از حکم شرعی جنین اهدایی یا لقاح خارج از رحم می توانید در ادامه دیدگاه مراجع تقلید را در این رابطه جویا شوید.

مقام معظم رهبری (ارواحناه فدا)

سوال: آیا تلقیح نطفه مردی اجنبی به همسر مردی که بچه‏ دار نمی‌‏شود، از طریق قراردادن نطفه در رحم او جایز است؟

جواب: عمل مذکور فی‏ نفسه اشکال ندارد و کودک به صاحب تخمک و رحم ملحق می‏ شود و الحاق آن به صاحب نطفه هم بعید نیست ولی از او ارث نمی‏ برد.

آیت الله العظمی آقای نوی همدانی

در فرض سوال، حرام است.

آیت الله العظمی آقای سبحانی

مردى اسپرم ندارد لذا اسپرم اجنبى را با تخمک همسرش بارور مى‌کند و در رحم همسرش قرار مى دهند آیا این کار جایز است؟

بسمه تعالى: جایز نیست.

آیت الله العظمی آقای صافی گلپایگانی

بطور کلی عمل تلقیح اگر مستلزم نظر یا لمس حرام باشد تکلیفاً حرام است و به نظر اینجانب جواز تلقیح اجنبی به همسر اگر چه بوسیله خود همسر باشد، محل اشکال است و در فرضی که انجام شود، فرزند تعلق به مرد صاحب اسپرم دارد و اگر دختر باشد به شوهر شما محرم است؛ چون ربیبه او است و نسبت به خود شما چه پسر باشد یا دختر حکم فرزند را دارد و به شما محرم است.

حکم شرعی جنین اهدایی و اهدای اسپرم و تخمک

در ادامه حکم شرعی جنین برای آشنایی با دیگر مسائل لقاح خارج از رحم و یا اسپرم اهدایی و احکام شرعی مرتبط با آن ها، توصیه می کنیم استفتائات مرجع عالی قدر آیت الله العظمی آقای سید علی سیستانی را مورد مطالعه قرار دهید.

استفتائات آیت الله سیستانی

پرسش: حکم لقاح مصنوعی از زن و شوهر و گزاردن آن جنین در رحم زن دیگر برای باردار شدن چیست؟
و بچه ملحق به کیست و با اگر پسر باشد با کدام زن محرم است و مساله ارث چی می شود؟
و پدر بچه همین شوهر صاحب اسپرم است؟

پاسخ: تلقیح مصنوعی اسپرم زوج با تخمک زوجه و کاشت آن در رحم زن اجنبی (بنا بر احتیاط واجب این زن غیر از محارم زوج باشد) به خودی خود حرام نیست، ولی از این جهت که تلقیح مصنوعی غالبا همراه با کشف عورت یا لمس و نگاه به آن است حرام می شود، لذا در غیر حال ضرورت مراجعه کننده مجاز به کشف عورت نیست.

و در هرحال چنانچه بچه متولد شود، انتساب او به زوجه (صاحب تخمک) یا به صاحب رحم محل اشکال است، بنابراین ـ به احتیاط واجب ـ لازم است در مسأله ارث بین آنها مصالحه صورت گیرد، و از این جهت که صاحب تخمک همسر پدر بچه است محرم بچه می باشد و همچنین صاحب رحم (مانند مادر) محرم بچه است. و از طرف دیگر زوج پدر شرعی او محسوب می شود.

پرسش: گرفتن اسپرم از یک مرد غریبه و تلقیح آن با تخمک یک زن غریبه در ازمایشگاه و جنین حاصل شده را در رحم همسر من بکارند، آیا این کار جایز است؟
و بچه به کی ملحق خواهد بود و سایر احکام آن چیست؟

پاسخ: تلقیح مصنوعی تخمک و اسپرم زن و مرد نامحرم در محیط آزمایشگاهی و کاشت آن در رحم زوجه به خودی خود حرام نیست، ولی از این جهت که تلقیح مصنوعی غالبا همراه با کشف عورت یا لمس و نگاه به آن است حرام می شود، لذا در غیر حال ضرورت، مراجعه کننده مجاز به کشف عورت نیست.
و در هرحال چنانچه بچه متولد شود، انتساب او به زوجه یا اهدا کننده تخمک محل اشکال است، بنابراین ـ به احتیاط واجب ـ لازم است در مسأله ارث، بین آنها مصالحه صورت گیرد، و در مسأله محرمیت اهدا کننده تخمک باید احتیاط کند به این ترتیب که اگر فرزند پسر بود حجاب را رعایت کند و دخترانش با او ازدواج نکنند. و اما زوجه (زنی که جنین در رحم او کاشته شده) از جهت محرمیت مانند مادر بچه می باشد و لازم نیست از او حجاب بپوشد.
و از طرف دیگر این بچه فرزند شرعی اهدا کننده اسپرم محسوب می شود، ولی نسبتی با زوج (شوهر زنی که بچه در رحم او پرورش یافته) ندارد، مگر این که زوج با همسر خود همبستر شود که در این صورت نوزاد دختر، حکم ربیبه را خواهد داشت و محرم او می شود، ولی در هر صورت از یکدیگر ارث نمی برند، و فرزندخواندگی این بچه برای او جایز نیست و باید واقعیت را طوری برایش بازگو کند که بر روان او اثر نگذارد، و جایز نیست اسم بچه را در شناسنامه خود ثبت کند.

پرسش: برخی اوقات، زن و شوهر به تلقیح مصنوعی که پزشکی آن را اجراء می کند نیاز پیدا می کنند و آن عمل، مستلزم دیدن آلت تناسلی آنان توسط پزشک است آیا چنین عملی جایز است؟

پاسخ: دیدن آلت تناسلی و مشاهده آن توسط فرد نامحرم، تنها به سبب یاد شده در سؤال، جایز نمی باشد و اما اگر نیاز به فرزند، ضروری باشد و آن، به دیدن آلت تناسلی موقوف باشد در آن صورت جایز می شود و از موارد ضرورت آن است که پدر و مادر آنچنان برای فرزند داشتن بی صبری می کنند که تحمل آن وضع برایشان فوق العاده دشوار و طاقت فرساست.

پرسش: در عمل تلقیح تخمک در داخل دستگاه مصنوعی، گاهی چندین جنین شکل می یابد و چه بسا کشت همه آنها در رحم مادر برای او مرگ آور و یا خطر ناک است آیا می توان یک جنین را برگزید و بقیه را تلف کرد؟

پاسخ: کشت تخمک پرورده شده که در دستگاه آزمایش، به عمل می آید واجب نیست پس در فرض سؤال می توان یکی را برگزید و بقیه را تلف کرد و از بین برد.

پرسش: برخی بیماری های ارثی هستند که از پدران به فرزندان انتقال می یابد و زندگانی آنها را به مخاطره می اندازد.علم جدید راه نجات برخی از مرضها را یافته است بدین ترتیب که تخمک زن را در لوله خارجی کشت می کنند و جنین های به وجود آمده را کنترل می کنند و سالم را از بین آنها انتخاب و در رحم مادر کشت می کنند، بقیه را از میان می برند آیا چنین عملی شرعاً جایز است؟

پاسخ: فی نفسه مانعی ندارد .

پرسش: آیا کشت نطفه جایز است بدین معنی که تخمک زن ونطفه شوهرش را در بیرون رحم تلقیح کرده و آنگاه دوباره در داخل رحم زن قرار می دهند ؟!
ایا این فرزند شرعی است و مانند بقیه فرزندان است؟

پاسخ: تلقیح مصنوعی تخمک زوجه با اسپرم زوج در محیط آزمایشگاهی و کاشت آن جنین در رحم زوجه، به خودی خود حرام نیست، ولی از این جهت که تلقیح مصنوعی غالبا همراه با کشف عورت یا لمس و نگاه به آن است حرام می شود، لذا در غیر حال ضرورت، مراجعه کننده مجاز به کشف عورت نیست.
و در هر حال اگر بچه متولد شود فرزند شرعی زوجین محسوب می شود و احکام شرعی مانند محرمیت و ارث بین آنها ثابت است.

پرسش: آیا قرار دادن نطفه مرد اجنبی در رحم زن اجنبیه فی نفسه جایز است ؟ آیا این عمل شبیه به زنا نیست ؟

پاسخ: این کار جایز نیست ولی حکم زنا را ندارد.

پرسش: حکم شرعی تلقیح مصنوعی با اسپرم مرد اجنبی در محیط آزمایشگاهی وقتی که شوهر فاقد اسپرم باشد چگونه است ومحرمیت به بستگان زن وشوهر چگونه است ؟

پاسخ: تلقیح مصنوعی تخمک زوجه با اسپرم مرد نامحرم و کاشت آن در رحم خودش به خودی خود حرام نیست، ولی از این جهت که تلقیح مصنوعی غالبا همراه با کشف عورت یا لمس و نگاه به آن است حرام می شود، لذا در غیر حال ضرورت، مراجعه کننده مجاز به کشف عورت نیست.
و در هرحال چنانچه بچه متولد شود فرزند شرعی زوجه محسوب می شود و محرم اوست و از یکدیگر ارث می برند، و از طرف دیگر این بچه فرزند شرعی اهدا کننده اسپرم محسوب می شود و محرم اوست و از یکدیگر ارث می برند.
ولی زوج نسبتی با بچه ندارد و از یکدیگر ارث نمی برند، البته اگر فرزند دختر باشد از این جهت که ناپدری اوست، محرم است، و در هر صورت فرزندخواندگی این بچه برای او جایز نیست و باید واقعیت را طوری برایش بازگو کند که بر روان او اثر نگذارد، و جایز نیست اسم بچه را در شناسنامه خود ثبت کند.

حکم جنین اهدایی از دیدگاه آیت الله خامنه ای

استفتائات آیت الله مکارم شیرازی

نظر آیت الله العظمی آقای ناصر مکارم شیرازی درباره حکم شرعی جنین اهدایی به صورت زیر می باشد.

۱) یکی از تکنیک‌هایی که امروزه در حوزه درمان ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرد، فریز جنین برای زوجین است و در صورت عدم باروری، شانس مجدد برای آنها با هزینه اندک و عوارض بسیار پایین ایجاد می‌شود. این جنین‌ها در مقطع ۸-۶ سلولی در نیتروژن مایع در دمای ۱۹۶ – سانتیگراد فریز می‌شوند که قابلیت نگهداری برای آنها تا ۲۰ سال وجود دارد.

الف) در صورتی که زوج(مرد) در طی این مدت از دنیا برود آیا زوجه می‌تواند نسبت به انتقال این جنین‌ها به رحم اقدام کند؟ در صورتی که پس از مرگ زوج این امر جایز باشد، درخصوص احکام ارث به چه شکل است؟

پاسخ: «این کار پس از ترکیب کردن(مرحله جنینی) و در صورت ضرورت جایز است، زیرا مستلزم لمس و نظر حرام است ولی از میت ارث نمی‌برد.

ب) در صورتی که زوجه از دنیا برود آیا مرد می‌تواند نسبت به انتقال این جنین و پرورش آنها در رحم اجاره‌ای اقدام نماید؟

پاسخ: مانند جواب سابق است.

۲) یکی از عوارض داروهای شیمی درمانی، عقیم شدن و از بین رفتن اسپرم و سلول‌های اسپرم ساز در مرد و تخمک و سلول‌های تخمک ساز در زن است. لذا امروزه پزشکان به افراد مجرد مبتلا به سرطان توصیه می‌کنند که قبل از انجام شیمی درمانی اقدام به فریز سلول‌های جنسی (تخمک و اسپرم) نمایند. در صورت زنده ماندن فرد و رهایی از بیماری، آیا استفاده از این سلول‌های جنسی که قبل از محرمیت زوجین (ازدواج) از بدن خارج شده و نگهداری گردیده است، چه حکمی دارد؟

پاسخ: جایز نیست.

۳) آیا هنگام ترکیب و یا تزریق اسپرم با تخمک زن و مرد اجنبی (منظور اهداء تخمک و اهداء جنین است) نیاز به خواندن صیغه محرمیت وجود دارد یا خیر؟

پاسخ: تلقیح اسپرم و تخمک زن و مرد اجنبی جایز نیست مگر اینکه ابتدا عقد ازدواج خوانده شود و سپس بگیرند و ترکیب کنند.

۴) آیا اهداء جنین از فرد غیرمسلمان جایز است یا خیر؟ اهداء تخمک چطور؟ (اهداء تخمک زن غیر مسلمان و ترکیب آن با اسپرم فرد مسلمان)

پاسخ: اهداء جنین جایز است ولی چون مستلزم لمس و نظر حرام است باید ترک شود مگر در صورت ضرورت و فرزند محکوم به اسلام نیست ولی ترکیب اسپرم و تخمک تنها در مورد زوج و زوجه جایز است.

۵) اهداء سلول‌های جنسی از فردی که دچار مرگ مغزی شده است جایز است یا خیر؟

پاسخ: جایز نیست.

۶) فریز اسپرم و تخمک پس از ابتلاء به بیماری صعب العلاج به منظور به یادگار ماندن فرزند پس از مرگ جایز است یا خیر؟

پاسخ: ترکیب آنها بعد از مرگ یکی از زوجین جایز نیست.

۷) پس از تحقیقات صورت گرفته، سلول‌های بنیادی که توانایی تبدیل به تمامی بافت‌ها را دارند، می‌توانند تا چند روز بعد از مرگ نیز زنده بمانند. آیا استخراج این سلول‌ها از اموات جایز است؟

پاسخ: در صورتی که ضرورتی داشته باشد و یا اگر ضرورت ندارد باعث مجروح شدن جسد آنان نشود، مانعی ندارد.

۸) براساس تحقیقات به دست آمده قابلیت استخراج سلول‌های بنیادی از یک حیوان ماده(موش) و تبدیل آن به اسپرم صورت گرفته است. در صورت ادامه این تحقیقات و ورود به عرصه انسانی، می‌توان متصور شد که در آینده یک زن و مرد توسط استخراج سلول‌های بنیادی از خود و تبدیل آن به اسپرم یا تخمک باروری داشته باشد؟ (خود لقاحی)

الف) آیا این جایز است؟

ب) برای افراد نابارور چطور؟

پاسخ: این کار مطلقا جایز نیست.

جنین اهدایی و احکام مرتبط با آن

همانگونه که حکم شرعی جنین اهدایی را مورد مطالعه قرار دادید، برای یافتن دیگر مسائل شرعی خود از دیدگاه مراجع عظام تقلید می توانید بر روی دانستنی های مذهبی کلیک نماید.

منبع : آرگا

علی اکبر

مجله سیراف از سال 96 فعالیت خود را آغاز کرده است،تمام تلاشم انتشار محتوای سالم و منحصر بفرد مورد نیاز کاربران با رعایت قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد. 09900995320

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا