احکام ماه رمضان | آیا دختران تازه بالغ می‌توانند روزه خود را افطار کنند؟

از سؤالات رایج در ماه مبارک رمضان، حکم روزه برای دخترانی است که تازه به سن بلوغ رسیده‌اند. با توجه به آنکه معمولاً سن بلوغ برای دختران از ۹ سالگی آغاز می‌شود، روزه‌داری آنها با چالش‌هایی همراه است؛ چه اینکه در این سن کم، ضمن آنکه با مشقت‌های روزه‌دارای مواجه می‌شوند، سؤالات متعددی از احکام روزه‌داری ذهن آنها را درگیر می‌کند. طبیعتاً والدین در چنین شرایطی نقش مهمی در توضیح و تبیین ضرورت روزه‌داری برای کودکان خود خواهند داشت.

در ادامه به گزیده‌ای از احکام روزه‌داری برای دختران تازه‌بالغ بر اساس مجموعه استفتائات رهبر معظم انقلاب، آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله صافی گلپایگانی اشاره می‌شود.

رهبر معظم انقلاب

س ۷۳۱: دختری که به سن تکلیف رسیده، ولی به علت ضعف جسمانی توانایی روزه گرفتن ندارد، و بعد از ماه مبارک رمضان هم نمی‌تواند قضای آن را به جا آورد تا اینکه ماه رمضان سال بعد فرا می‏‌رسد، چه حکمی دارد؟

ج: ناتوانی از گرفتن روزه و قضای آن به مجرد ضعف و عدم قدرت موجب سقوط قضای روزه نمی‌شود، بلکه قضای روزه‌های ماه رمضان که از او فوت شده، بر وی واجب است.

س ۷۳۲: دخترانی که تازه به سن تکلیف رسیده‌اند و روزه گرفتن بر آنها مقداری مشکل است، چه حکمی دارند؟ آیا سن بلوغ شرعی دختران اکمال ۹ سال قمری است؟

ج: بنا بر نظر مشهور، بلوغ شرعی دختران همان تکمیل نه سال قمری است که در این هنگام روزه بر آنها واجب است و ترک آن به مجرد بعضی از عذرها جایز نیست، ولی اگر روزه گرفتن برای ایشان ضرر داشته باشد یا تحمل آن برایشان همراه با مشقت زیاد باشد، افطار برای آنها جایز است.

س ۷۳۴: اگر دختر ۹ ساله‌‏ای که روزه بر او واجب شده، به دلیل دشواری، روزه‌اش را افطار کند، آیا قضا بر او واجب است یا خیر؟

ج: قضای روزه‌هایی که از ماه رمضان افطار کرده، بر او واجب است.

س ۷۳۵: اگر فردی به خاطر عذری قوی، ۵۰ درصد احتمال دهد که روزه بر او واجب نیست و به همین دلیل روزه نگیرد، ولی بعداً معلوم شود که روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و کفّاره چه حکمی دارد؟

ج: اگر افطار عمدی روزه ماه مبارک رمضان به مجرد احتمال عدم وجوب روزه بر وی باشد، در فرض سؤال علاوه بر قضا، کفّاره هم بر او واجب است. اما اگر افطار به علت ترس از ضرر باشد و ترس هم منشأ عقلایی داشته باشد، کفّاره واجب نیست، ولی قضا بر او واجب است.

آیت‌الله مکارم شیرازی

پرسش : وظیفه دخترانی که تازه به سن تکلیف رسیده اند اما به علّل ضعف جسمانی توانایی روزه گرفتن را ندارند، چیست؟

پاسخ : دختران با تمام شدن نه سال قمری (۸ سال و ۸ ماه و ۲۵ روز شمسی) بالغ می‌شوند، ولی چنانچه قادر بر انجام برخی از تکالیف مثل روزه نباشند، انجام آن برای آنها واجب نیست. و اگر تا ماه رمضان سال بعد قادر بر قضای آن هم نباشند، قضا نیز ندارد، ولی برای هر روز باید فقیری را سیر کنند.

آیت‌الله صافی گلپایگانی

س: سن بلوغ زن ۹ سال در رساله ذکر شده است و تکلیف بر او واجب است در حالی که دختر این قدر کوچک است که اگر روزه بگیرد مریض می‌شود بلکه نمی تواند روزه بگیرد و علامت بلوغ دیگر هم ندارد، تکلیف ایشان چیست؟
ج: سن تکلیف دختران نه سال کامل قمری است و در عین حال قدرت شرط تکلیف است، آنچه قدرت انجامش را دارد باید انجام دهد و آنچه قدرتش را ندارد تکلیف ساقط است، مثلاً اگر قدرت گرفتن روزه ندارد نباید روزه بگیرد و هر وقت قدرت یافت قضای آن را به‌جا آورد ولی نماز و حجاب و امثال اینها را که قدرت دارد باید انجام دهد.

س: برای دختر بچه‌ها در سن ۹ سالگی روزه گرفتن مشقت دارد آیا می‌توانند به‌خاطر ضعف و ناتوانی روزه نگیرند؟ تکلیف آنان چیست؟
ج: در فرض سؤال اگر مشقت به عسر و حرج یا خوف عرفی مرض باشد می‌توانند افطار کنند و بعد از زوال عذر قضاء‌ آن را به‌جا آورند.

س: دخترى در سن ۹ سالگى از روى نادانى روزه خود را در ماه رمضان افطار مى‌نماید آیا کفّاره تعلق مى‌گیرد؟
ج: در فرض سؤال چنانچه ۹ سال قمرى را تمام کرده و توانایى روزه گرفتن را دارد و با اینکه مى‌داند روزه خوردن براى او حرام شده است، روزه را مى‌خورد کفّاره دارد هرچند نداند که روزه خوردن علاوه بر حرمت کفّاره هم دارد.