اصلی ترین ملاک ازدواج موفق در قرآن کریم چیست؟
در اسلام و قرآن کریم از معیارها و ملاک ازدواج موفق گفته شده است که جوانان با در نظر گرفتن آن ها می توانند همسر آینده خود را انتخاب و زندگی مشترک خوبی را بسازند.
اصلی ترین ملاک ازدواج موفق در قرآن کریم چیست؟
ملاک ازدواج و انتخاب همسر آینده در اسلام و قرآن
ملاک های زیادی برای داشتن یک زندگی مشترک موفق وجود دارد . هر یک از افراد مطابق ویژگی های رفتاری و سلیقه اش ملاک های مختلفی را برای انتخاب همسر در نظر دارد . برخی از افراد برای انتخاب همسر تنها به ملاک های مادی توجه می کنند اما معنویات هم در انتخاب همسر نقش دارد .
از نظر سنّت و قرآن کریم که راهنمای همه مسلمانان است ، ملاک های مورد توجّه است و دین مبین اسلام در انتخاب همسر ، توصیه های فراوانی به پیروان خود نموده است.در ادامه این بخش از نمناک به این ملاک ها و توصیه ها در قرآن کریم اشاره می کنیم.
توصیه ها و ملاک ازدواج در قرآن
1. اسلام و ایمان:
برای انتخاب همسر و شریک زندگیتان شما باید از نظر بُعد مذهبی عقیدتی و گرایش به اسلام هم فکر و هم عقیده باشید و اگر یکی از شما مشرک باشد، عقد و ازدواج باطل است.
قرآن کریم در این باره می فرماید:مرد مسلمان هرگز حقّ ندارد با زن مشرک ازدواجکند، همین طور از ازدواج زنان مسلمان با مردان کافر منع کرده است و می فرماید :ازدواج مردان مسلمان با کنیزان مسلمان بهتر است از ازدواج با زنان آزاده ی مشرک و همین طور ازدواج زنان مسلمان با بردگان مسلمان بهتر از ازدواج با مردان مشرک است:«و َ لا تَنْکِحُوا الْمُشْرِکاتِ حَتَّی یُؤْمِنَّ وَ لَأَمَةٌ مُؤْمِنَةٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکَةٍ وَ لَوْ أَعْجَبَتْکُمْ وَ لا تُنْکِحُوا الْمُشْرِکِینَ حَتَّی یُؤْمِنُوا وَ لَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکٍ وَ لَوْ أَعْجَبَکُمْ [1]؛ با زنان مشرک ازدواج نکنید، تا این که ایمان بیاورند و کنیز باایمان از زن مشرک بهتر است، اگرچه آن زن مشرک (از لحاظ زیبایی) مایة شگفتی شما باشد و به مردان مشرک زن ندهید تا این که ایمان بیاورند و بندة با ایمان از مرد مشرک بهتر است، اگرچه آن مرد مشرک مایة شگفتی شما باشد.»
در ادامه، درباره حکمت حرمت ازدواج با مشرکان می فرماید :« … أُولَئِکَ یَدْعُونَ إِلَی النَّارِ…[2]؛ آن ها به آتش دوزخ می خوانند.» چرا که مسیر مشرک یک مسیر انحرافی است، مسیری است که به ظلمت و تباهی و جهنم ختم می شود.
در مقابل آن ها، مسیر افراد مؤمن بهشت، رحمت، مودّت و غفران است:« وَ اللَّهُ یَدْعُوا إِلَی الْجَنَّةِ وَ الْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ.»[3] در آیه ی شریفه، دعوت خداوند و مسیر او به جای دعوت و مسیر افراد مؤمن است، به جهت این که مؤمنین همه دعوت های آن ها، بلکه تمام شئون زندگی آن ها در مسیر خداوند تبارک و تعالی است.
مسیر فکری عقیدتی رفتاری افراد مؤمن با افراد مشرک متفاوت است بنابراین چگونه با ازدواج که لازمه آن وحدت و یگانگی است و همراه با رحمت و مودّت است، سنخیت داشته باشد. اختلاف عقیده و مذهب با یگانگی و وحدت که در ازدواج مطرح است جمع نخواهد شد. زن و مردی که با یکدیگر ازدواج می کنند باید در اخلاق و دین و مذهب در یک مسیر باشند و در یک جهت حرکت کنند و «هم کفو» یکدیگر باشند . قرآن هم کفو مؤمن را افراد مؤمن و با ایمان دانسته است.
از پیامبر اکرم ـ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ـ ، سؤال شد که کفو چیست و چه کسانی کفو یکدیگر هستند؟ فرمود:« المؤمنون بعضهم اکفاء بعض».[4]
اصلی ترین ملاک ازدواج موفق در قرآن کریم چیست؟
2. هم سنخ بودن در پاکدامنی:
از نظر قرآن کریم، فطرت و طبیعت پاک افراد عاری از گناهان طالب پاکی است و تنها جذب پاکی می شود :« الْخَبِیثاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَ الْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثاتِ وَ الطَّیِّباتُ لِلطَّیِّبِینَ وَ الطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّباتِ[5]؛ زن های پلید برای مردهای پلید و مردهای پلید برای زن های پلید و زنان پاک برای مردان پاک و مردان پاک برای زنان پاکند.»
خبیث بودن یا طیب بودن دسته ای از زنان و مردان که در قرآن آمده همان جنبه های عفت و ناموسی و لاابالی بودن نسبت به تقیدات مذهبی، اخلاقی و ناموسی است . این توصیف از نظر ملاک و علت معنای وسیعی دارد که منحصر به آلودگی و پاکی جنسی نیست، بلکه ناپاکی فکری، عملی و زبانی را شامل می شود.
3. تواضع، توبه، عبادت خداوند، اطاعت فرمان خدا:
شش وصف برای همسران خوب در قرآن کریم و سوره ی تحریم آمده است:«… مُسْلِمَاتٍ مُؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَیِّبَاتٍ وَأَبْکَارًا[6]؛ همسرانی مسلمان، مؤمن، متواضع، توبه کار، عابد، اطاعت کننده ی فرمان خدا … .»
لازمه داشتن خانواده مسلمان و فرزندانی با ایمان ، همسر مسلمان و پاکدامن است . اگر در انتخاب همسر به این ویژگی دقت نشود بنای خانواده مسلمان و جامعه ی اسلامی سست و ناپایدار و بسیار متزلزل و آسیب پذیر می گردد.
4. ایمان و عمل صالح:
« مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً[7]؛ هر کس (از مرد یا زن) کار شایسته کند و مؤمن باشد، به طور قطع او را با زندگی پاکیزه ای حیات (حقیقی) بخشیم.»
5. تقوا:
« یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ[8]؛ ای مردم! ما شما را از مرد و زن آفریدیم و شما را ملّت ملّت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یکدیگر شناسایی متقابل حاصل کنید، هر آینه گرامی ترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست.»
روایتی از امام صادق ـ علیه السّلام درباره ی همسر خوب آمده است :هرگاه کسی از شما قصد ازدواجکرد، سزاوار است دو رکعت نماز بخواند و خدا را بخواند که همسری عفیف و امین، بادیانت و متواضع و حافظ ناموس و اسرار… نصیب وی نماید.»[9]
ملاک های انتخاب همسر از نظر ائمه
تناسب عقل و هوش
در انتخاب همسر باید کسی را به عنوان همسر در زندگی مشترک خود انتخاب کنید که با همدیگر تناسب داشته باشند تا دچار مشکلات نشوید . همانطور که امام علی (علیه السلام) می فرماید:«ایاکم و تزویج الحمقاء فان صحبتها بلاء و ولدها ضیاع »; (11) بپرهیزید از ازدواج با احمق! زیرا مصاحبت و زندگی با او بلاست و فرزندانش نیز تباه می شوند .
و در همین باره امام صادق می فرماید:«عقل چیزی است که خداوند رحمان به وسیله آن پرستش و عبادت می شود و بهشت به وسیله آن به دست می آید. (12)
زیبایی ظاهری
در انتخاب همسر زیبایی ظاهری و تناسب اندام باید در کنار دیگر صفات و معیارها، مورد توجه و بررسی قرار گیردو به طور مستقل به عنوان ملاک انتخاب نشود. زیبایی و تناسب اندام بدون تدین و شرافت خانوادگی و . . . ، اگر بر مبنای ارزشهای الهی پیوند نخورد، ناپایدار خواهد بود . پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در این باره می فرمایند:«من تزوج امراة . . . لجمالها، رای فیها ما یکره »; (13) کسی که (فقط) به خاطر زیبایی زنی با او ازدواج کند، در او امور ناخوشایند خواهد دید .
و باز فرمودند:«ایاکم و خضراءالدمن » ، قیل:«یا رسول الله و ما خضراء الدمن؟» قال:«المراة الحسناء فی منبت السوء»; (14) از خضراء الدمن (گیاه روییده در خرابه) بپرهیزید . گفته شد:ای رسول خدا! خضراءالدمن چیست؟ فرمود:زن زیبارویی که در خانواده ای فاسد رشد کرده است .
اصلی ترین ملاک ازدواج موفق در قرآن کریم چیست؟
اخلاق نیک
ازدواج و تشکیل زندگی به اخلاق نیک نیاز دارد پس برای انتخاب همسر باید به صفات و خلق و خوهای پسندیده او توجه نمود .همه انبیا تاکید ویژه ای بر روی داشتن اخلاق نیک دارند و به خاطر زنده کردن اصول اخلاقی مبعوث شده اند .
پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) می فرمایند:«انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق » ; (9) همانا برانگیخته شدم تا مکارم اخلاق را بین مردم زنده کنم .
پیامبر اسلام حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه وآله) می فرمایند:«اذا جاءکم من ترضون دینه و امانته یخطب (الیکم) فزوجوه . . .»; (10) هر گاه کسی به خواستگاری نزد شما آمد و دینداری و امانتداری (اخلاق) او را پسندیدید، به او زن بدهید . . . .
وصلت با خانواده شریف
جوانان باید در انتخاب همسر دقت کنند و نه تنها فرد مورد نظر خود را از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار دهند بلکه با خانواده هایی شریف و اصیل وصلت نمایند و از ازدواج با خانواده های پست و فرومایه جدا اجتناب نمایند زیرا در آینده دچار مشکلات فراوان می شوند . در خانواده های اصیل، والدین خود از نظر اخلاقی و رفتاری برای فرزندان خود اگو هستند و به فرزندان خود اخلاق و کارهای نیک را می آموزند.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در این باره می فرمایند:«تزوجوا فی الحجر الصالح فان العرق دساس » ; (6) با خانواده خوب و شایسته وصلت کنید; زیرا خون اثر دارد .
و در جای دیگر می فرمایند:«تخیروا النطفکم فانکحوا الاکفاء و انکحوا الیهم » ; (7) برای نطفه های خود گزینش کنید و با کسانی که همتای شما هستند، ازدواج نمایید .
و باز درباره اهمیت همین موضوع فرموده اند:«تخیروا لنطفکم فان النساء یلدن اشباه اخوانهن و اخواتهن »; (8) برای نطفه های خود گزینش کنید; زیرا زنان بچه هایی همانند برادران و خواهران خود به دنیا می آورند .
کفویت(همتایی)
انتخاب فردی که از هر نظر با خود فرد تناسب داشته باشد ، بسیار مهم است و باعث توافق بیشتر در زندگی می شود. عدم تناسب نیز موجب بسیاری از اختلافات در زندگی همسران خواهد شد. کفویت در جنبه های ایمانی، فکری، اقتصادی و … مطرح است.
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند:«مرد مؤمن، کفو و همتای زن مؤمن است؛ و مرد مسلمان، همتای زن مسلمان.» (وسائل الشیعه، ج14، ص44.)
بعضی روایات، کفویت را شامل دو چیز دانسته اند:یکی عفت ناشی از ایمان و اعتقاد و دیگری تأمین امکانات زندگی.
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:«الکفو ان یکون عفیفاً و عنده یسار؛ (وافی، ج 3، ص 18.) کفو (هم ردیف در ازدواج) کسی است که عفیف باشد و مالی هم داشته باشد.»
منابع :حوزه ، برگرفته از بقره – نور – نحل – طوسی، محمّد، التهذیب، تهران، دارالکتب الاسلامیه