شب اول قبر و پرسشها
وقتی که از این دنیا میمیریم شب اول قبر چگونه خواهد بود و چگونه سوال از آدم میپرسن و کدام امامان به پیشمان می آید و در آن دنیا می توانند به ما کمک کنند و می توانیم صورتشان را ببینیم همینطور صورت خداوندا متعال و بلند مرتبه چی لطفا قدری توضیح دهید؟
شب اول قبر و پرسشها
وقت مرگ دارد همه حضرت امیرالمؤمنین سلام الله علیه را میبینند اما بعد از مرگ حساب و کتاب خاص خود را بر اساس اعمال و نیات اشخاص دارد. در بیشتر موارد مقصود از واژه «قبر» در واقع مسائل برزخ است؛ مانند : «ان القبر روضه من ریاض الجنة او حفرة من حفرالنار» بحارالانوار، ج ۶، ص ۱۵۹، روایت ۱۹. «قبر یا روضه اى از ریاض بهشت و یا جایگاه پستى از جایگاه هاى آتش است». البته قبر برزخى و قبر خاکى یک ارتباط خاصى با هم دارند که مجال طرح آن نیست؛ ولى باید توجه داشت که عمده مسائل شب اول قبر و پس از آن، مرتبط با عالم برزخ است،
نه قبر خاکى. نگا: عروج روح، ج ۷، صص ۶۹ و ۱۱۴. بنابراین هم عذاب قبر و فشار آن و هم شادى ها و فراخى هاى آن، مرتبط با عالم برزخ بوده و با قالب بدن برزخى، صورت مى گیرد و قبر خاکى در این موارد، خصوصیتى ندارد. ازاین رو اگر مرده اى را بسوزانند، یا آن را بخورند، یا به دریا بیندازند و یا آن را مومیایى کرده و در محفظه هاى خاصى نگه دارند؛ باز هم مسائل شب اول قبر، فشار قبر، سؤال، مکافات و … براى آنان خواهد بود و شب اول قبر آنها، همان شبى است که این بدن ها یا به دریا انداخته شد، یا طعمه حریق گشته و یا خوراک حیوانى قرار گرفته است.
شب اول قبر شهیدانى که پس از مدت مدیدى، اجساد مقدس و مطهر آنان یافت مى شود؛ همان شبى است که در بیابان ها مانده اند. حضرت امیر علیه السلام مى فرماید: «فروگذار نمى شود احدى از مردم که در شرق و غرب زمین و دریا و صحرا هستند؛ مگر آن که فرشته هاى سؤال کننده، به ملاقات آنان خواهند رفت». علم الهدى، معاد و عدل، ص
۱۰۰.پرسشهای شب اول قبر :
این دو فرشته وقتی نامشان منکر و نکیر است که میت به درستی ار عهده سوال و جواب آنها در مورد عقائد و اعمال صالحش بر نیاید چون اعتقاد او نادرست و ناقص و اعمال او نا صالح و نا پسند بوده است .
اگر اعمال مرده و عقاید او شایسته و نیک و صحیح و قابل قبول باشد نام این دو فرشته به مبشر و بشیر تغییر می یاید . پس نام این دو مامور الهی تابعی از اعمال و عقاید ما است .
آن چه در این میان مهم است داشتن عقاید درست و شفاف و اعمال صالح و نیک است و چنین فردی مانند دانش آموزی که درسش را خوب خوانده است و ترس و واهمه ای از سوال و پرسش معلمش ندارد مومنان نیک عمل نیز نه تنها از مواجه با این دو فرشته ترسی ندارند بلکه موجب سرور و شادی آنها است .
سؤالاتی که نکیر و منکر می پرسند :
توضیح بیشتر :
شب اول قبر و پرسشها
به محض ورود میت به قبر ، شب اول قبر آغاز می شودکه ممکن است تحمل همان سختی های اولیه ، جهت آشنایی با جهان آخرت ، پذیرفتن حقایق هولناکی چون حساب و کتاب ،نکیر و منکر ،برزخ و قیامت و… باشد. لذا سخت ترین شبی است که میت تجربه می کند و گریزی از آن نیست اما چون به شدت متاثر از اعمال و نیات افراد است ،می توان کیفیت آن را به دست خود تغییر داد و از وحشت و فشار آن کاست و بزرگانی چون ائمه معصومین را به فریادرسی طلبید. لذا هر چند شب اول قبر حتی برای مومن هم سخت است اما با وجود فرشته های الهی و اعمال نیک خود مومن و حضرات معصومین ، می تواند برای مومن بسیار آسانتر و بلکه غیر قابل مقایسه با شب اول قبر کافر و فاسق باشد.
در برخی روایات از این دو فرشته به «دو نگهبان قبر» تعبیر شده است. نکیر و منکر در شب اول قبر وارد می شوند. یکی در جانب راست و دیگری در جانب چپ متوفی قرار می گیرد و شروع به پرسیدن سوالاتی از او می کنند.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: «إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا دَخَلَ حُفْرَتَهُ یَأْتِیهِ مَلَکَانِ: اَحَدُهُمَا مُنْکَرٌ وَ الْآخَرُ نَکِیرٌ، فَأَوَّلُ مَا یَسْأَلَانِهِ عَنْ رَبِّهِ وَ عَنْ نَبِیِّهِ وَ عَنْ وَلِیِّهِ، فَإِنْ أَجَابَ نَجَا، وَ إِنْ تَحَیَّرَ عَذَّبَاه ؛ رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلّم فرموده است: همانا بنده هنگامى که داخل قبر خود شود دو ملک نزد او حاضر شوند (یکى منکر و دیگرى نکیر است) و اول چیزى که از وى سؤال کنند (از پروردگار، و پیغمبر، و امام او سؤال نمایند) پس اگر جواب دهد نجات یافته است، و اگر متحیر بماند و جواب نگوید عذابش نمایند.»، ( کشف المحجة لثمرة المهجة، ص: ۲۷۳) .
شب اول قبر و پرسشها
از امام صادق(علیه السلام) نقل است که: چون در قبر خود داخل شود دو فرشته قبر (نکیر و منکر) نزد او آیند در حالى که موهاى خود را به زمین می کشند و با پاهاى خود زمین را می شکافند، صداى ایشان مانند صداى سخت رعد و چشم هایشان مانند برق خیره کننده چشم است و به او می گویند: کیست پروردگار تو و چیست دین تو و کیست پیغمبر تو؟ می گوید: خدا پروردگار من و اسلام دین من و محمد (ص) پیغمبر من است، پس به او می گویند خداوند تو را در آنچه که دوست می دارى و به آن راضى و خشنودى ، ثابت و استوار گرداند، (طرائف الحکم یا اندرزهاى ممتاز، ترجمه ج۲ص۱۵۲).
شب اول قبر و پرسشها
البته در برخی روایات نقل است که سوال قبر مخصوص همه نیست بلکه فقط از کسانی که دارای ایمان محض یا کفر محض هستند سوال می شود و حساب و کتاب بقیه موکول به روز قیامت است .
این روایت به صورتهای دیگر نیز از ائمه معصومین نقل شده است. ابوبکر حضرمی می گوید از امام صادق(علیه السلام) پرسیدم: من المسئولون فی قبورهم: از چه کسانی در قبرهایشان سوال می شود ؟ فرمود: از کسانی که ایمان خالص یا کفر خالص دارند، (فروع کافی ،ج۲،ص ۲۳۷) .
به دلیل تناقضی که این روایات با دسته ای دیگر از روایات مربوط به عمومیت سوال نکیر و منکر دارند، بعضی از علما معتقدند که سوالهای خاص ( بررسی دقیق اعمال) مربوط به مومن محض و کافر محض است و از دیگران فقط راجع به کلیات سوال می شود و از جزئیات در قبر پرسیده نمی شوند، ( عالم برزخ در چند قدمی ما: محمد محمدی اشتهاردی، ص۱۰۹) .
شاید به دلیل همین حساب و کتاب است که برخی روز قیامت بی حساب و معطلی وارد بهشت یا جهنم می شوند اما بقیه باید اعمالشان به دقت مورد محاسبه قرار گیرد.
خدایا هرچه زودتر قیامت را بر پا کن تا شاید به اهل و مالم برگردم…. و به کافر گفته می شود رب تو کیست؟جواب می دهد :الله پس سئوال می شود دینت چیست؟ جواب می دهد: اسلام ؛ پیامبرت کیست؟ جواب می دهد : محمد صلوات الله علیه.. از او سئوال می شود چگونه جواب این سئوال ها را دانستی ؟ پاسخ می دهد : شنیدم مردم چنین می گفتند من هم چنین گفتم ؛ در این هنگام با گرزی بر او می کوبند که همه جن و انس تاب تحمل آن را ندارند».( فروع کافی ج ۳ ص ۲۳۸)
در روایت دیگری از امام صادق علیه السلام موارد سئوال این گونه است: «۱. نماز ۲. زکات ۳ . حج ۴. روزه ۵. ولایت اهل البیت» (فروع کافی ج ۳ ص۲۴۱)
این موضوع شبیه آن است که شاگردی که خوب درس خوانده است از اینکه معلم و استاد از او درس بپرسد خوشحال می شود و لذت می برد و با افتخار جواب می دهد و بر عکس شاگرد تنبلی که درس نخوانده از پرسش معلم و استادش وحشت دارد و نمی تواند جواب دهد .
شب اول قبر و پرسشها
برای مطالعه بیشتر در این زمینه مراجعه کنید به :
معاد ؛ محسن قرائتی
برزخ؛ علی محمد قاسمی
معاد ؛ شهید دستغیب شیرازی
معاد شناسی ، علامه طهرانی