ما در این مجال از بین این دانشمندان تنها به چهار دانشمند برجسته به تناسب فراخور حوصله ی عزیزان می پردازیم:
الف : ابوبشر عمرو بن عثمان معروف به سیبویه عالم علم صرف و نحو زبان عربی است ایشان صاحب کتابی در این زمینه است که برخی عقیده دارند زبان عربی امروزی وامدار این کتاب ارزشمند است آرامگاه ایشان و برادرش نوراوین در دره ی لیر (دره شیلو)سیراف در کمال ناباوری در اتاق قدیمی محقری است که برازنده این نحوی عزیز نمی باشد.لازم به ذکر است که تاکنون قبر ایشان تا حال دو بار توسط سودجویان شبانه مورد کاوش قرار گرفته و سنک قبر زیبایش آسیب های جدی دیده است.
ب : قطب‌الدین محمود بن مسعود مصلح معروف به قطب الدین شیرازی یکی از علمای شیعی قرن هفتم و هشتم است که کتاب دائرة المعارف چندجلدی به نام” درةالتاج” از اوست. آرامگاه این عالم برجسته در گلزار شهدای سیراف در اتاقی محقر و قدیمی که در خور شان این دانشمند نیست قرار دارد.
ج: قاضی ابوسعید حسن بن عبدالله بن مرزبان معروف به ابوسعید سیرافی ایشان در نحو، فقه، لغت، شعر، عروض، قرائت، حدیث، کلام، حساب و هندسه دستی بر آتش داشته وسید رضی گرد آورنده نهج البلاغه افزون از ده سال نحو را نزد تلمذ کرده است.
کتاب های “الرد علی ابن الراوندی” و”المسائل” از آثار ارزشمند ایشانند.
د: ابوالعباس احمد بن علی بن محمد بن احمد ابن عباس بن نوح، معروف به ابن نوح سیرافی صاحب کتاب معروف “اخبار الوکلاء الاربعه يا اخبار الابواب”، محدّث، دارای علم رجال و فقیه امامی در قرون پنجم و ششم قمری است که سالیانی در بصره سکونت داشته است که جزئیات زندگی ایشان بر کسی روشن نیست.
وجود خرابه های مسجد امام حسن بصری و جلسات تدریس این دانشمند در این شهر خود گویای رونق علم و فرهنگ در سیراف آن زمان است.
