تفاوت استرس و اضطراب چیست و هر یک چه ویژگی‌هایی دارند؟

استرس چیست؟

به طور کلی، اختلال استرس به حالتی گفته می‌شود که در آن دلایلی روشن، واضح و قابل‌شناسایی منجر به بروز چنین اختلالی در فرد شده است. در واقع، استرس نوعی واکنش طبیعی بدن به الزام برای تغییر یا هر گونه شرایط استرس‌زا است که هنگام برطرف شدن اوضاع نیز از بین می‌رود. به عبارت دیگر، حتی افرادی که سبک زندگی پر استرس دارند، در برخی مقاطع از زندگی خود می‌توانند آرامش داشته و از شرایط استرس‌زا در امان بمانند!

شرایط استرس‌زا در زندگی هیچ فردی پایدار نبوده و برخی مواقع از بین می‌رود؛ بنابراین در این لحظات افراد می‌توانند با آرامش کامل از زندگی خود لذت ببرند. به علاوه، می‌توان گفت که مهم‌ترین تفاوت استرس و اضطراب ناپایدار بودن استرس و امکان از بین رفتن آن در صورت بهبود شرایط استرس‌زا است.

اضطراب چیست؟

به طور کلی، معنای عمومی اضطراب به حالتی گفته می‌شود که در آن اکثر افراد شرایطی پرتنش را تجربه کرده و نگران وضعیت حال و آینده خود یا خانواده هستند. در این صورت بدن واکنش‌های عصبی، احساسی و گاهی غیرقابل‌کنترل به وقایعی غیرواقعی نشان می‌دهد. این حالت بسته به شدت حادثه برای مدتی دوام دارد.

در واقع، چنین اضطرابی در نتیجه استرس‌های شدید در مواجهه با درد و رنج ذهنی فراوان و فراتر از تحمل فرد است، اگرچه ممکن است در برخی موارد این حالت پس از مدت کوتاهی فروکش کند. با این حال، شرایطی که منجر به اضطراب در افراد می‌شوند، با توجه به فرهنگ کشورهای مختلف بسیار متفاوت است.

اختلال اضطراب فراگیر

شایع‌ترین نوع اضطراب در افراد، حالتی موسوم به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) است. در این نوع اضطراب افراد تحت هر شرایطی دچار نگرانی می‌شوند. در واقع، اضطراب عادی حالتی است که در آن افراد در برخی لحظه‌های کوتاه اضطراب شدید ناشی از شرایطی خاص را تجربه می‌کنند. در حالی که در اضطراب فراگیر افکار نگران‌کننده و علائم جسمی ناشی از آن در مقاطع مختلف از بین نمی‌روند.

دیگر اختلالات اضطراب

نوع دیگری از اضطراب به اختلالاتی مانند اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال پانیک، آگروفوبیا و غیره اشاره دارد. این نوع اختلالات اضطرابی معمولاً باعث نگرانی بیش از حد، افکار و احساسات مرتبط با تنش می‌شوند. به علاوه، در این نوع از اضطراب افراد از نظر عاطفی بسیار احساس پریشانی می‌کنند و در مورد مسائلی احساس ترس دارند که در آینده ممکن است اتفاق بیفتند. در ادامه، با توجه به تعاریف مطرح‌شده برای هر یک از اختلالات به بررسی تفاوت استرس و اضطراب می‌پردازیم.

تفاوت استرس و اضطراب چیست؟

۱. تفاوت استرس و اضطراب از بُعد منشأ بروز آن‌ها

به طور کلی، عوامل استرس‌زا بیرونی و عوامل منجر به اضطراب درونی هستند. به عبارت بهتر، استرس در اثر فشارها و تنش‌های روزمره‌ی بیرونی مانند مشکلات مالی، از دست دادن شغل، بحث با دوستان و موارد مشابه به وجود می‌آید. حال آن که اضطراب مربوط به احساس مداوم دلهره یا ترس در مورد اتفاقات آینده و موقعیت‌های غیر تهدیدآمیز است که پس از بهبود اوضاع نیز از بین نمی‌رود. بنابراین می‌توان گفت که اختلال اضطراب در اثر عواملی مانند مشکلات ژنتیکی، شخصیتی و وقایع ناگوار زندگی در افراد ایجاد شده و در صورت عدم درمان با آن‌ها باقی می‌ماند.

به عبارت دیگر، استرس به تجربیات افراد در هنگام فشارها و تنش‌های روزمره اشاره دارد؛ اما اضطراب به احساس فرد درباره تجربیات او و اتفاقاتی که ممکن است در آینده تجربه کند، مربوط می‌شود.

۲. تفاوت استرس و اضطراب از بُعد نشانه‌های آن‌ها

به طور کلی، استرس و اضطراب هر دو حالتی ناشی از فشارهای روحی و روانی بوده و علائم جسمانی مشابهی همچون خشکی دهان، لرز، ضربان قلب بالا، مشکل تنفسی، سردرد، سرگیجه و غیره دارند. با این حال، اضطراب ممکن است علائمی شدیدتر نیز به همراه داشته باشد. برای مثال، در صورت بروز اختلالات اضطرابی شدید ممکن است این اختلال با علائمی همچون حملات عصبی، حملات پانیک، حمله قلبی و … بروز کند.

۳. تفاوت استرس و اضطراب از بُعد اثرات آن‌ها

تحقیقات حاکی از آن هستند که عدم درمان استرس منجر به شکل‌گیری استرس‌های مزمن در افراد خواهد شد. به علاوه، این امر در درازمدت منجر به بروز اختلالاتی مانند اضطراب، استرس پس از سانحه، بی‌خوابی، افزایش فشار خون و تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود. همچنین استرس می‌تواند در ایجاد بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی، افسردگی و چاقی تأثیرگذار باشد.

از سوی دیگر، عدم درمان اضطراب نیز می‌تواند در درازمدت منجر به بروز اختلالاتی همچون اختلال اضطراب تعمیم‌یافته، اختلال پانیک، انواع فوبیا، اضطراب اجتماعی، اختلال وسواس و سایر بیماری‌های مشابه شود. به علاوه، بیماران مبتلا به اختلالات اضطراب دو برابر بیشتر از سایر افراد در معرض بیماری‌های قلبی قرار دارند.

۴. تفاوت استرس و اضطراب از بُعد نحوه درمان آن‌ها

به طور معمول، اختلال استرس از طریق فعالیت فیزیکی، تمرین‌های تنفسی، معاشرت با اطرافیان، خواب کافی و غیره درمان می‌شود. همچنین روانشناسان به گفتگو با بیماران نشسته و از آن‌ها می‌خواهند تا شرایط استرس‌زای خود را تشریح کنند. سپس بر اساس تشخیص‌های انجام‌شده استراتژی‌هایی برای جلوگیری یا انتشار موقعیت‌های استرس‌زا تدوین می‌کنند. از سوی دیگر، برای درمان اختلالات اضطرابی چندین روش استاندارد درمانی شامل روان‌درمانی، تجویز داروهای مرتبط، درمان‌های رفتارشناختی و غیره به کار گرفته می‌شوند.

چگونه علائم استرس یا اضطراب را تشخیص دهیم؟

همان‌طور که اشاره شد، امروزه تشخیص تفاوت استرس و اضطراب تا حدودی دشوار به نظر می‌رسد، چرا که هر دو اختلال دارای برخی علائم فیزیکی مشابهی همچون کاهش انرژی، اختلال دستگاه گوارش، بی‌خوابی، ضعف ایمنی و افسردگی هستند.

با این حال، استرس و اضطراب تفاوت‌های چشمگیری با یکدیگر دارند. برای مثال، استرس دارای منشأ و دلایل روشن و قابل‌شناسایی است. در حالی که اضطراب دلایل واضحی نداشته و نمی‌توان گفت که تحت تأثیر شرایطی خاص به وجود آمده، بلکه معمولاً فراگیرتر بوده و تحت تأثیر عوامل مختلفی در طول زمان ایجاد می‌شود.

چگونه استرس و اضطراب را درمان کنیم؟

به طور کلی، روش‌های درمان استرس و اضطراب با توجه تفاوت‌های مابین آن‌ها منحصربه‌فرد است. همچنین مدیریت انواع استرس بسته به شرایط مختلف هر یک از افراد متفاوت خواهد بود. با این حال می‌توان گفت که روش‌های درمانی مشابهی در درازمدت روی تمامی افراد مؤثر واقع می‌شود. درمان استرس معمولاً از طریق تغییر سبک زندگی امکان‌پذیر است و نمی‌توان گفت که در صورت بروز شرایط منجر به استرس، یکسری روش‌های درمانی خاص برای بهبود آن وجود دارد.

به عبارت بهتر، برای رفع استرس و مقابله با آن در مقاطع مختلف زندگی و در محیط کار می‌توان نسبت به بهبود سبک زندگی اقدام کرد. بهبود سبک زندگی شامل ابعاد مختلفی همچون فعالیت‌های اجتماعی مثبت، عادات غذایی سالم، فعالیت بدنی و هر آن چیزی است که فرصتی برای بهره‌مندی از تجربیات جدید و لذت‌بخش فراهم می‌کند.

به علاوه، همواره به خاطر داشته باشید که در صورت عدم مدیریت استرس و رفع شرایط استرس‌زا ممکن است این شرایط منجر به بروز اختلالات اضطرابی در افراد شود؛ سپس دو اختلال استرس و اضطراب از یکدیگر تغذیه می‌کنند. به عبارت بهتر، اختلال اضطراب در افراد موجب می‌شود تا هر گونه شرایطی به عنوان موقعیت‌های استرس‌زا تعبیر شوند. در نهایت، تمامی شرایط به وجود آمده منجر به تشدید اضطراب و بیماری فرد می‌گردند.

همچنین برای درمان اضطراب و بهبود سلامت روان نیز راه‌های بسیاری وجود دارند که از مهم‌ترین روش‌های درمانی می‌توان به درمان رفتارشناختی اشاره کرد. این روش درمانی به نوعی روان‌درمانی است که در برخی موارد نیز داروهایی برای درمان اضطراب و به تجویز روان‌پزشک معرفی می‌شوند.

حال اگر بخواهیم به طور خلاصه تفاوت استرس و اضطراب را در قالب جدولی ارائه دهیم، خواهیم داشت:

جمع‌بندی

در این مقاله، تعریفی جامع از دو اختلال استرس و اضطراب ارائه داده و به بررسی تفاوت آن‌ها پرداختیم. در ادامه علائم بروز هر یک از اختلالات را در افراد مختلف مورد بررسی قرار داده و سپس راه‌های رایج درمان آن‌ها را تشریح کردیم. چنانچه احساس می‌کنید که تحت شرایط پرفشار بوده و دچار استرس یا اضطراب می‌شوید، پیشنهاد می‌کنیم با روش‌های درمان اختلال اضطراب و روش‌های درمان استرس آشنا شوید و با یک متخصص مشورت کنید. شما کدام‌ چه تفاوت دیگری بین این دو می‌شناسید؟ دیدگاه‌ها و تجربیاتتان را با ما و دیگر مخاطبان ستاره درمیان بگذارید.