تاریخچه عید قربان و آشنایی بیشتر با فلسفه آن

به طور کلی عید قربان به معنی عید نحر روز جشنی است که به مناسبت روز آزمایش حضرت ابراهیم با قربانی نمودن فرزند خویش توسط خداوند و سربلند شدن حضرت در این آزمایش در تاریخ دهم ماه ذیحجه برگزار شد. این عید در واقع از اعیاد بزرگ مسلمانان به شمار می آید که در این روز به یاد حضرت ابراهیم و پسرشان اسماعیل توسط مردم جشن هایی برگزار می شود.

آشنایی با تاریخچه عید قربان

بهتر است بدانید که در واقع عید قربان از اعیاد مهم اسلامی و یادآور خلوص و بندگی حضرت ابراهیم نسبت به پروردگار است زیرا هنگامی که فرمان الهی برای ذبح اسماعیل صادر شد حضرت ابراهیم بدون هیچ نافرمانی فرزند خویش را به قربانگاه برد و کارد بر حلقومش نهاد و در این لحظه ندایی رسید که ای ابراهیم از عهده این آزمون الهی به درستی برآمدی و دست نگه دار که تو فرمانبرداری خود را به پروردگار اثبات گردانیدی. بدین ترتیب این زمان را روز عید و خوشحالی دانسته اند زیرا علاوه بر اینکه بنده ای مخلص از آزمون دشوار الهی به درستی بیرون آمده گروه عظیمی از بندگان مخلص خدا در این روز به سمت او تاسی یافته و مراسم منا از جمله قربانی را انجام می دهند. جالب است بدانید که عید قربان را با نام عید اضحی نامگذاری کرده اند زیرا که اضحی جمع ماده ضحی به معنی ارتفاع روز و امتداد نور آفتاب است و هنگامی که خورشید بالا می آید آن زمان را ضحی می گویند و حجاج نیز به محض بالا آمدن آفتاب قربانی را آغاز می کنند و بنابراین روز دهم ذی الحجه و پیش از ظهر را که عمل قربانی صورت می گیرد عید اضحی می نامند.

توجه داشته باشید که عید قربان و قربانی نمودن صرفا برای حاجیانی که در سرزمین خدا حضور دارند واجب است و برای افرادی که در سایر سرزمین ها هستند واجب نیست. در اصل فلسفه عید قربان مربوط به مسلخ نمودن شهوات نفسانی است که بایستی آن را به قربانگاه ببریم و در پیشگاه معبود آن را نابود کنیم. همچنین ما در روز نهم ذی الحجه که روز عرفه نام دارد با خواندن دعای عرفه منسوب به امام حسین به شناخت خود نزدیک تر می شویم و از رب طلب آمرزش می کنیم و نفس و آمال دنیوی را قربانی خواهیم کرد و بدین ترتیب به خداوند منان نزدیک تر می شویم.

پیشینه و تاریخ عید قربان:

بهتر است بدانید که تاریخچه عید قربان حتی پیش از دوران تاریخ بشر نیز وجود داشته و انسان های اولیه برای کسب رضایت خدایان دست به قربانی کردن حیوانات و انسان ها می زدند. تاریخچه عید قربان بسیار قدیمی است و از زمان حضرت آدم ابوالبشر نیز وجود داشته و در ادیان گذشته نیز جزو مقررات دینی به شمار می آمده که بخشی از آن به اختصار بیان می شود:

۱. قربانی کردن فرزندان آدم که نخستین قربانی در عالم به شمار می آید و در آیات ۲۷ تا ۳۰ سوره مائده تصریح شده خلاصه آن به شرح زیر می باشد: دو پسر حضرت آدم با نام های هابیل و قابیل به ترتیب چوپان و کشاورز بوده اند و صاحب گوسفندان و آب و خاک فراوانی بوده اند و حضرت آدم آن را امر به قربانی در راه خدا کرد و بدین ترتیب هابلی یکی از بهترین شتر ها را برای قربانی برای رضای خدا اختصاص داد و قابیل دسته ای از گندم های پست و نامرغوب را جهت قربانی انتخاب نمود و قربانی هابیل به دلیل اخلاصی که داشت قبول الهی شد ولی قابیل به دلیل اخلاص نداشتن مردود گشت. قابیل به دلیل قبول نشدن قربانی خود خشمگین شد و آتش خشم او زبانه کشید و نفس های اهریمنی اش او را به وادار به کشتن بردارش کرد و او را کشت و به همین خاطر در دنیا و آخرت زیانکار شد.

۲. حضرت نوح پس از طوفان مذبحی ترتیب داد و در آنجا حیوانات زیادی را برای خدا قربانی نمود.

۳. قربانی حضرت ابراهیم خلیل که طی آن یگانه فرزندش اسماعیل را قربانی نمود و این موضوع در آیات ۱۰۲ تا ۱۰۷ سوره صافات بیان شده است.

۴. در زمان حضرت موسی به عقیده یهودیان دو نوع قربانی وجود داشت یکی قربانی دموی و دیگری قربانی غیر دموی که قربانی دموی خود بر سه قسم کاملا مجزا است: قربانی که آن را در آتش می سوزانند و جز پوست چیزی از آن باقی نمی ماند، قربانی که برای جبران گناه تقدیم می کنند و قسمتی از آن ها سوزانده و بخش دیگر را به کاهنان می دهند و قربانی سوم برای تندرستی انجام می شود و افراد در خوردن گوشت آن مختار هستند. اما قربانی غیر دموی به معنی رها نمودن حیوان در بیابان ها است و اعراب نیز از قوم بنی اسرائیل تقلید کردند و به عنوان تقرب به بتان خود حیوانات را در بیابان ها رها کردند که البته اسلام این عادت نکوهیده را تحریم کرد و در مورد این موضوع در آیه ۱۰۳ سوره مائده به نام بحیره و سائبه توضیح داده است.

۵. همچنین در آیین مسیحیت نیز به عقیده عیسویان قربانی تنها منحصر به فرد مسیح است و می گویند حضرت عیسی خون و گوشت خود را فدای مردم جهان کرد و به همین منظور یکی از فروع دین نصاری آن محسوب می شود که باستی هر ماه یک مرتبه و یا حداقل سالی یک بار نزد کشیش بروند و به قدر تمکن وجهی به وی تقدیم کنند و به تمامی گناهانی که در این طول مدت مرتکب شده اند اقرار کنند تا کشیش به عقیده آنان جنبه غفاریت دارد آن گناهان را بیامرزد.

۶. توجه داشته باشید که در زمان جاهلیت اعراب سایر قبایل به مکه می آمدند و ساکنان مکه میزبان و مهماندار آنان بودند و هر دو دسته خود را به کشتن گاو و گوسفند برای بتان خویش و اطعام به فقرا و گرسنگان موظف می دانستند.

واقعه تاریخی و بی نظیر حضرت ابراهیم:

بهتر است بدانید که قربانی به عنوان شعار دین و آیین و مشروعیت آن به زمان حضرت آدم بر می گردد اما وقتی واقعه بی نظیر و تاریخی ابر مرد تاریخ حضرت ابراهیم پیش آمد که طی آن واقعه بی مثال ایشان برای ذبح و قربانی نمودن فرزند خود حضرت اسماعیل اقدام کرد و پس از پیروز شدن حضرت در آن آزمایش سخت و دشوار قربانی جایگاه و اهمیتی بسیار زیادی در ادیان به دست آورد زیرا که شخصیت حضرت ابراهیم برای تمام اهل ادیان سماوی یهودیان، مسیحیان و اهل اسلام مورد قبول و قابل احترام است و آن داستان تکان دهنده و شگفت انگیز در سوره صافات نیز آمده و کتاب مقدس نیز آن را تثبیت نموده است.

سیرت و زندگانی تمامی انبیا از جمله زندگینامه حضرت ابراهیم پر از قربانی و مجاهده ها است اما تاریخچه عید قربان و زندگانی شخصیت ابر مرد تاریخ، ابوالانبیا حضرت ابراهیم به تنهایی تاریخی است زنده و جاویدان. هنگام که دعوت راه حق آغاز شد پدر و تمامی خانواده در مقابل او ایستادند و در راه توحید و یکتاپرستی پادشاه وقت ایشان را در آتش مجازات نمود. بالاخره پس از مشکلات فراوان وی مجبور شد که راه هجرت در پیش گیرد لذا از وطن اصلی خویش در سرزمین عراق به سوی فلسطین هجرت نمود.

منبع : آرگا