مسجد امام حسن بصری در سیراف/عکس

مسجد امام حسن بصری در سیراف/عکس

مسجد امام حسن بصری در سیراف/عکس /در انتهای غربی بندر طاهری کمی دورتر از شهر کنونی نزدیک باغ شیخ تپه کوچیکی است که خرابه های محل معروف به مسجد امام حسن بر روی ان تپه قرار گرفته است این تپه با وجودیکه زیاد مرتفع نیست ولی به زمینهای اطرافش مشرف است.
دیوارهای چهار گوش سنگی از صخره های طبیعی دور تادور این مسجد را فرا گرفته است و بنای خرابه ایی که امروزه نیز ان را مسجد امام حسن مینامند و با ملاط و گچ و ساروج ساخته شده بوده است بصورت ویرانه ایی درامده که مسلما سالهاست به ان توجه نشده بوده است.در زیر این مسجد اثار زیر زمینها و اب انبارهاو شاید طویله و اصطبلی که خراب شده پیداست.خود مسجد در طبقه دوم و سوم قرار گرفته بوده است و گذشته از اینکه بعنوان مسجد از ان استفاده شده احتمالا مدرسه طلاب علوم دینی هم بوده است.
این مسجد بنظر بسیار جالب و چشم انداز های زیبایی دارد که مشرف به دریا و لنگر گاه کشتیها بوده و مسلما به هنگام ابادی محل بسیار خوبی بوده است که هم در انجا نماز برگذار کنند و هم درس بخوانند و هم شهر زیبای سیراف انروزی را تماشا کنند.

شاید بتوان گفت که این مسجد علاوه بر اینکه یک جنبه مذهبی داشته و بصورت مسجد و مدرسه از ان استفاده میکرده اند محل حکومت نشین شهر قدیم سیراف نیز بوده است ویا درجنب ان قصری نیز برای حکومت نشین سیراف قدیم بنا کرده بود ند که امروزه از ان اثری نیست.این مسجد یا کاخ توام با مسجد سه طبقه داشته که طبقه اول زیر زمین و به منزله حیاط و یاباغ عمارت بوده که درمحمل جاده فعلی و اطراف ان نزدیک300متر در جنوب جاده شوسه امروزی اثار پی های ساختمانی ان وجود دارد و در دامنه این تپه کوچک گذشته از اثار ساختمانی مقابر سنگی ویران شده ودرختان ریشه کن شده محلی و اب انبارها و مسیر جویها اب که حکایت از اباد بودن اینمحل میکنند استفاده این طبقه رانیز بعنوان حیاط و باغ و قراولخانه در نظر بیننده مجسم میسازند.

طبقه دوم یا طبقه وسط پس از دیوار سنگی و محاط دران قرار گرفته است و اثار مسجد دراین طبقه  به خوبی  پیداست و در اطراف ان مقابر اسلامی با سنگ قبرهای بزرگ که اغلب شکسته است و از سنگهای شنی و سیلیسی تراشیده و حکاکی شده وجود دارد .این قبور مربوط به زمانهای مختلف دوره اسلامی است که سنگ قبر انها مانند صندوقچه ایی وارونه روی انها قرار گرفته است نوشته این سنگ قبرها هموما خط کوفی است و بین قرن چهار تا نهم هجری است.
از این مسجد فقط یک سر در باقیمانده که باسنگ تراش و گچ بری و اجری کاری نسبتا ظریف ساخته شده و انچه که معرف ذوق و سلیقه هنرمند سنگ کار و گچ بر و سازنده ان است.بدنه سردری که برپا ایستاده و فرو نریخته است در ظلع جنوبی چهارطاق با رواقی است که اکنون بقیه اضلاع ان ویران گردیده است در انتهای شرقی این طبقه که دنباله حیاط مسجد است اتاقی از سنگ و ساروج با دو مناره ویران شده و ته ستونهای برج مانند ان باقیمانده است.

دریچه ایی از اتاق بسوی حیاط بزرف جنوب باز میشده است .شاید هم بتوان گفت که این اتاق مسجد اصلی و اتاق زیر ان  محل سکونت موذن مسجد بوده است از درون چهار طاقی یا گنبد نامبرده به یک ردیف بناهای دیگر میرسیم که احتمالا محل کفش کن و راهرو های مربوط به وضو خانه بوده است .دربین اوارهای فرو ریخته از این مسجد کم و بیش اجرهای تراشیده شده که شکسته  و برخی از انها با نوشته یا نقوش تزیینی اسلیمی و گل بوته همراه است دیده میشود ولی معلوم نیست که محل اصلی انها در کجای بنا بوده است.

طبقه دسوم که با گردیدن دور مسجد میتوان به ان طبقه رسید بروی قطعه سنگی بنا شده و کوچکتر از طبقه دوم هم بوده است .
اثار پی ها و بعضی از طاقچه هایی که گچ بریها زیبایی در انها و رف های زیبایی نیز در این طبقه از بنا مشاهده میشود چنین وانمود میسازد که طبقه سوم یک یا دواتاق بیشتز نبوده است و شاید هم فقط برای نشستن بانوان و یا فرمانروایان کاخ بوده و مسجد هم اختصاص به کاخ داشته است.
برخی از اهالی سیراف این مسجد رابه امام حسن بصری که از علمای اهل تسنن بوده نسبت میدهند و میگویند امام حسن بصری در زمان حضرت علی نیز میزیسته و در این مسجد امام جماعت بوده و نماز میخوانده است در صورتیکه اقای دکتر داوید وایت هوس رئیس هیئت حفاری مشترک ایران و انگلیس که تخصص در اثار اسلامی دارد این بنا را از بناهای عهد ایلخانان میدانند.

امام حسن بصری در سیراف